Quê Hương Xưa

TRUNG TÁ NGUYỄN VĂN LONG


Sau chính biến 1 tháng 11 năm 1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng Ḥa, Quốc Gia trải qua một thời kỳ hỗn lọan. Tại miền Trung, đặc biệt là Thừa Thiên Huế, họat động ngành an ninh trật tự hoàn toàn tê liệt. Chỉ trong ṿng chưa đầy 3 năm mà đă thay đổi sáu Giám-Đốc Nha Công An. Có ông chỉ tại chức 32 ngày. Hai Trưởng Ty Công An Thừa Thiên và Cảnh Sát Huế đều là cơ sở ṇng cốt Cộng Sản, một vài tay chân của nhóm Phật Giáo Ấn Quang tranh đấu ly khai xuống đường phá rối. An ninh trật tự hoàn toàn suy sụp.



Để đối phó với t́nh h́nh rối ren của vùng I, tháng 6 năm 1966 Trung Ương quyết-định bổ nhiệm Thiếu Tướng Nguyễn Ngọc Loan đảm nhiệm chức vụ Tổng Giám Đốc Cảnh Sát Quốc Gia, và ngay lập tức, ông cho chấn chỉnh lại những hoạt động của Lực Lượng Cảnh Sát Quốc Gia tại địa phương đầy biến động này, đồng thời bổ nhiệm Quận Trưởng Cảnh-Sát Vơ Lương giữ chức Giám-Đốc Cảnh Sát Quốc-Gia Vùng. Quận Trưởng Cảnh Sát Vơ Lương là Giám-Đốc thứ bảy kể từ năm 1963 và là người đầu tiên giữ vững đựơc kỷ cương trật tự sau một thời gian hỗn loạn quá dài. Để mau chóng ổn định nhân-sự cũng như họat động, Ông cho lệnh di chuyển Nha CSQG từ Huế vào Đà-Nẳng. Ông cho tất cả nhân viên dễ dàng trong một tháng để thu xếp gia-đ́nh.



Trong ṿng một tháng đó, phần đông nhân-viên đă có đủ th́ giờ để ổn định việc nhà cửa và chuyện con cái học hành. Chỉ riêng Trung Tá Long, lúc ấy vừa được bổ nhiệm chức Chủ-Sự Pḥng An Ninh Nội Bộ kiêm Thanh Tra, là c̣n loay hoay chưa kiếm ra nơi tá túc cho gia-đ́nh. Hết hạn 1 tháng, Ông không thèm xoay sở nữa mà đă sáng kiến thực hiện một việc cổ kim không giống ai:



Thấy có một khoảng đất công trống trên đường Duy Tân, giữa ḷng Thành Phố, Ông dựng lên một cái chái lợp tôn, dựa lưng vào bức tường thành của một Công Sở. Đó là nơi gia đ́nh ông đang cư trú, không điện không nước.



Có hai nhân viên thuộc quyền ghé thăm thấy cả nhà ban đêm thắp hai ngọn đèn dầu lù mù, họ rủ nhau hùn tiền mua đến cho ông một cái đèn Manchon. Ông từ chối nhất định không lấy, nói thế nào ông cũng không chịu, bắt họ đem đi trả lại.



Câu chuyện nhà ông Long thắp đèn dầu được nhiều người kể đi kể lại ở sở. Một hôm nhân có dịp ngồi chung xe với ông Giám Đốc lên họp Quân Đoàn, tôi kể Ông nghe câu chuyện về cái đèn Manchon. Ông Giám Đốc lắc đầu nói: “…tính của Long là vậy, tôi biết chả từ lâu, từ hồi c̣n làm bên Công An Liên Bang. Đó là một người rất tốt, thanh liêm và cương trực, đông con nhà nghèo…”. Từ lúc đó cho đến khi vào họp Ông không nói thêm lời nào. Ông lặng lẽ, dường như có điều tính toán suy nghĩ, ngó mông lung ra ngoài đường. Tuần lễ sau, tôi ghé nhà Long thăm đă thấy có điện nước. Hỏi ra th́ biết trong lúc Ông Long đi làm, có 2 người tới bắt cho 2 bóng đèn và 2 lỗ cắm điện, một ṿi nước. Họ không lấy tiền cũng không cho biết ai sai tới. Tôi biết ngay là do sự can thiệp kín đáo của Ông Giám đốc. Biết Ông không ra mặt tôi cũng làm thinh luôn.



Liền sau đó, trong một phiên họp khoáng đại, ông Giám Đốc hỏi nhỏ tôi, nhà Long có điện chưa. Tôi trả lời có rồi, có cả nước nữa. Ông gật đầu, mỉn cười nh́n về phía Long, nét mặt hiền lành khoan dung. Ông vui v́ đă giúp được thuộc cấp một việc tuy nhỏ nhưng rất cấp bách cần thiết. Tính Ông quảng đại, kín đáo và chi-tiết. Nhiều khi làm ơn từ việc nhỏ đến việc lớn, không cần cho ai biết.



Dạo ấy, v́ cơ sở mới dọn từ Huế vào, pḥng ốc chưa đủ, Ông Giám-đốc cũng không có tư dinh phải ở tạm một pḥng trong khách sạn Grand Hotel trên đường Bạch Đằng. Trong khách sạn có sẵn Restaurant. Ông thường dùng bữa vớí nhiều viên chức khác ngành, vừa ăn vừa luận bàn công việc. Những lúc không mời ai, Ông gọi tôi tới ăn cơm chung. Nhờ có chút khả năng giao-thiệp, quen biết nhiều người và luôn sẵn những chuyện tếu vô hại, Ông thường ngồi nhiều giờ với tôi, bàn về đủ mọi thứ, phần lớn là những việc trên trời dưới đất, không dính dấp ǵ tới công vụ. Nhân một lúc vui vẻ, cởi mở, tôi nhắc lại chuyện Trung Tá Long và hỏi Ông lư do không cho Long biết việc Ông can thiệp bắt điện nước vào nhà. Ông cườ́ rồi từ từ kể. Sau đây là những ǵ Ông Giám đốc Vơ Lương nói về Trung Tá Nguyễn văn Long:



“…Tôi biết Long từ những thập niên 1940, khi Giả ( tiếng thông dụng miền Trung có nghĩa là Anh ấy, Ông ấy ) mới gia-nhập Ngành An ninh thời Tây. Giả nổi tiếng1à siêng năng cần mẫn, kỷ-luật và trong sạch. Lương bổng không đến nỗi tệ nhưng gia-đ́nh đông con lại suốt đời không tơ hào những bổng lộc phi nghĩa nên thời nào cũng nghèo. Cả đời ở nhà mướn. Đúng ra, trước năm 1963 Giả cũng có một căn nhà tương đối được, ở đường Phạm Hồng Thái, Thành Phố Huế. Nhà này có từ nhiều năm trước, có thể do cha mẹ để lạị. Trước đảo chánh Ông Diệm, Giả bị bắt giam trong vụ Gián Điệp Miền Trung do Phan Quang Đông điều tra khai thác. Trong thời gian bị ngưng chức không lương tiền hàng tháng, bà vợ đă phải bán căn nhà này để đong gạo cho gia đ́nh…



…Giả sống rất chừng mực, lương thiện, không có khả năng xoay xở, lại càng không muốn xoay xở bậy bạ. Nhũng lúc gặp khó khăn th́ cắn răng chịu đựng, không hề muốn nhờ vả ai. Giả rất khó chịu khi phải chịu ơn người khác. Điều này giải thích được tại sao tôi không trực tiếp cho biết đă nhờ người bắt điện nước cho gia đ́nh Giả. Chuyện nhỏ không muốn Giả có mặc cảm mang ơn….



… Là viên chức kỳ cựu, phuc vụ trong ngành đă hơn 20 năm, Long có khá nhiều cơ hội để khá hơn, nhưng cơ hội nào Giả cũng bỏ qua, có khi c̣n quyết liệt từ chối thẳng tay, nên đến bây giờ vẫn sống chật hẹp với đồng lương của một công chức.



… Giả bị bắt giam trong vụ Gián Điệp Miền Trung năm 1962 nên sau khi Chính Phủ Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ, Long được cử ngay làm Trưởng Ban Công Tác Đặc nhiệm điều tra tội ác và tài sản chế độ cũ cũng như của nhóm Cần Lao. Nhiều người cứ tưởng dịp này Long tha hồ ân oán giang hồ. Nhưng trái với mọi suy đoán, Long hành xử trách nhiệm hoàn toàn vô tư, không nghe lời xúc xiểm, không thành kiến, cũng như không bới lông t́m vết. Để tránh mấy tay môi giới chạy chọt xin xỏ đút lót lôi thôi, Long cắm trại luôn trong sở, thật khuya mớí lạch cạch đạp xe về nhà. Dạo ấy cả gia-đ́nh đă theo đạo Công Giáo, nhà thuê ngay kế bên Ḍng Chúa Cứu Thế Huế.. Nhà Long cữa đóng then cài. Long không tiếp bất cứ ai.



…Năm 1965, Long đưọc bổ nhiệm làm Trưởng Ty Công an Đặc Biệt Bến Hải, đóng dọc theo Nam Vĩ Tuyến 17 thuộc Quận Trung Lương, Tỉnh Quảng Trị. Nhận việc chưa bao lâu th́ Pḥng Lương Bổng, Vật Liệu , Kế Toán đưa cho Giả một phong b́ đầy tiền. Long hỏi cái ǵ th́ họ cho biết, như thông lệ từ trước, đây là số tiền bán bớt xăng nhớt và văn pḥng phẩm nạp cho Trưởng Ty làm mật phí giao tế. Giả đỏ mặt, trợn mắt đ̣i bỏ tù cả đám. Từ đó hết ai dám léng phéng chuyện tiền nong lem nhem với Long…”



Kể đến đây Ông Giám Đốc cườ́ thành tiếng và nói đùa: “…Nếu Long chịu nhận và́ ba mớ phong b́ như thế th́ đâu đến nỗi bây giờ phải cắm dùi đường Duy Tân. Nên nhớ Long đang là chức Trưởng Ty khi được lệnh di chuyển từ Quảng Trị vào Đà-Nẵng. Một Ông Tưởng Ty mà ngày trước ngày sau phải ở bụi ở đường th́ thế gian chỉ có một Nguyễn văn Long mà thôi, không có người thứ hai. Bổ nhiệm Long vào chức An Ninh Nội Bộ và Thanh Tra, tôi yên tâm nhưng cũng có nhiều anh khó chịu không vui đấy…”



Khi tôi hỏi về Vụ Gián Điệp Miền Trung , Ông cho biết vụ ấy không hẳn là có thật mà chỉ do Pháp cố ư dựng chuyện lên để phá thối. Công việc của Phan Quang Đông là huấn luyện và tung mạng lưới t́nh báo gián điệp ra Bắc hoạt động vùng Thanh Nghệ Tĩnh mà thôi. Đông không dính líu ǵ đến vấn đề nội chính và an ninh quốc nội. Đông bị xử tử h́nh để bịt miệng, do áp lực từ Cộng Sản trong nhóm tranh đấu, gây rối Ḿền Trung. Không có vụ gián điệp th́ Đông cũng bị giết.



H́nh như Long biết sự kiện này cho nên ngày xử bắn Phan Quang Đông tại Sân Vận Động Chi Lăng, mấy người bạn cùng vụ rủ Long đi coi, Long từ chối. Long nói:



“...chuyện Đông có những điều chưa minh bạch, xét xử vội vàng và có quá nhiều áp lực. Đông đâu đáng tội chết! Vả lại oán thù nên cởi, không nên buộc… Ông Giám Đốc kết luận:…Long khắt khe sắt thép với chính ḿnh nhưng khoan dung nhân hậu, công bằng và rộng lượng với kẻ khác, cả với kẻ vừa mới giam giữ ḿnh...”



Năm 1970 , tôi bàn giao chức Chỉ Huy Trưởng cho Thiếu Tá Trần Hàng để ra Đà-Nẵng. Vừa nhận việc chưa được bao lâu th́ Thành Phố chịu một cơn băo lụt Sóng Thần khủng khiếp chưa từng thấy trong cả trăm năm. Mưa như trút nước. Sóng biển gầm thét dữ dội. Một phần đường trong thành phố ngập nước quá đầu gối. Giáp ranh phía Bắc Thành Phố là Băi Thanh B́nh thành một vùng nước mênh mông. Nhưng ngặt nghèo và nguy hiểm nhất là khu tạm cư Ngọc Quang. Khu này là một giải cát bồi thoai thoảỉ nằm dài giửa Băi Thanh B́nh và biển cả, không một bóng cây. Từ tầm xa nh́n tới , toàn khu hoàn toàn biến mất, chỉ c̣n thấy lác đác ít nóc nhà nhấp nhô theo sóng dữ. Gió rất mạnh, thổi giật từng cơn. Bộ Chỉ Huy Cành Sát Quốc Gia huy động toàn bộ lực lượng cơ hữu như Giang Đoàn và trưng dụng thêm một số ghe thuyền tư nhân trong nỗ lực di tản dân chúng vào khu an toàn, lúc ấy là sân Trường Kỹ Thuật ở đường Cao Thắng và chung quanh 2 Thánh Đường Họ Giáo Ngọc Quang và Giáo Xứ Thanh Đức.



Qua máy truyền tin, Giang Đoàn cho tôi biết gia-đ́nh Trung Tá Long ở vào một khu nguy hiểm nhất. Nhà có thể bị cuốn trôi ra biển bất cứ lúc nào. Cả gia-đ́nh đă lên được đất liền nhưng Trung Tá Long đang ngồi trên một cái chơng tre, tay cầm chai rượu thuốc, nói là để ở lại giữ nhà, không chịu đi đâu hết. Tôi nghe mà lạnh người. Cũng lại cái “Ông Trời sợ” này nữa. Tôi không thể quên vụ Ông cắm dùi ở đường Duy Tân năm nào và việc Ông Giám Đốc Vơ Lương kín đáo giúp đỡ bắt điện nước cho Long.



Tôi nhờ Giang Đoàn ra tận nơi, đưa máy truyền tin cho tôi nói chuyện với Long. Nghe tiếng tôi, Ông nói ngay: Chào Ông Chỉ Huy Trưởng, tôi không sao đâu. Sau một hồi giải thích gần như năn nỉ, cuối cùng phải viện dẫn lư do an ninh cũng như xin Ông hợp tác để làm gương cho đồng bào. Cuối cùng Ông mới chịu vào bờ.



Dọn dẹp băo lụt xong, dân chúng lo sửa sang những thứ đỗ nát. Tôi điện thoại cho Ông hỏi thăm nhà cửa hư hại ra sao. Ông trả lời tỉnh bơ: Nhà chỉ có mấy tấm ván, xẹp xuống rồi dựng lại lên, có chi mà hư hại. Tuần này tôi xin nghỉ mấy ngày phép và mất một mớ đinh là xong ngay.Tôi bái phục cái thái độ b́nh tâm giản dị gần như bất cần của Ông, nhưng quyết định phải ra tận nơi coi cho biết. Tôi mặc thường phục cùng với mấy tay bài trừ du đăng đi Honda, luồn lách ra Ngọc Quang. Tới nhà Ông Long, tôi hết hồn.



Căn nhà của Ông chỉ là một tác phẩm chắp nối vội vàng và lỏng lẻo gồm mọi thứ tạp nhạp không đáng gọi là vật liệu, góp nhặt từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Nhà nằm lọt vào khu vực tạm cư hỗn độn gồm các gia đ́nh đổ về từ những vùng quê Quảng Nam mất an ninh. Giây điện và giây phơi áo quần chằng chịt. Rất mau, tôi vụt nhớ đến một bản báo cáo của Cảnh Sát Đặc Biệt về việc Cộng Sản cài người vào dân tị nạn và vụ xe ông Trưởng Pḥng Đặc Biệt Nha tên Diệp đi mua vật liệu bên Quận Ba bị đặt Plastic chết banh xác trên gần Chợ Cồn năm nào. Thương Ông, tôi nhất định phải đưa Ông vào thành phố.



Ngay ngày hôm sau tôi nhờ các Phường Quận t́m dùm một miếng đất cho Ông Long cất nhà. Các nơi t́m được khá nhiều nhưng tôi chọn ra 4 chỗ. Tôi lái xe đưa Ông đi xem. Cả 4 chỗ Ông không chê nhưng ngần ngại không quyết định, viện dẫn nhiều lư do nghe cũng được. Chuyện không thể chậm trễ, tôi nói ngay: hay là Ông vô ở chung với tôi. Ông cười khẩy, tưởng tôi bực ḿnh nói lời mỉa mai. Sự thực khi nói câu đó, tôi nghĩ đến khu đất trống sau tư dinh dành cho gia đ́nh Chỉ Huy Trưởng số 37 Nguyễn Thị Giang, ngay trung tâm thành phố, sát tường rào Trường Nam Tiểu Học, có thể mở lối đi riêng. Tôi chỉ cho Ông. Ông chịu liền nhưng c̣n bán tín bán nghi. Để xác nhận không phải chuyện bông đùa, tôi đưa Ông tới một trại cây đường Phan đ́nh Phùng, nói với bà chủ chọn cho Ông một số cây ván thứ tốt, hoá đơn gởi cho tôi. Tới đây Ông mới tin là chuyện thật và bắt tay tôi vui vẻ, nói lời cám ơn.



Không chờ đợi lâu, Ông cho tháo căn nhà từ Ngọc Quang, cha con chồng vợ cả gần chục người hớn hở dựng căn nhà mới. Chỉ trong ṿng chừng 2 tuần là xong, điện nước từ nhà tôi câu qua. Gia đ́nh Ông Long vui vẻ đă đành, phần tôi cũng vui không ít.



Những ngày tiếp theo, tôi chờ hoài không thấy trại gỗ đưa hóa đơn tới, hỏi ra mới biết: thấy tôi tận tâm, nể mất ḷng, Ông chỉ lấy một ít ván gắn vào mặt tiền coi cho được c̣n bao nhiêu Ông mua các thứ tạp nhạp từ một băi phế thải ở đường Ông Ích Khiêm chở mấy xe Ba Gác về, đóng phía trong phía ngoài khá tươm tất. Một lần nữa tôi cảm phục tính lương thiện và ṣng phẳng của Ông. Dọn vào nhà mới xong, ít lâu sau Ông thăng Trung Tá và được bổ nhiệm Chánh Sở Tư Pháp, tiếp tục phục vụ tại Bộ Chỉ Huy Vùng. Từ đây Ông yên tâm ở bên cạnh nhà tôi và tôi cũng có cơ hội làm một chút quan sát:



Nhà Ông rất đông con. Một vợ một chồng, sinh 12 lần, nuôi 13 đứa, có cả cặp sinh đôi sau cùng, một trai một gái. Ông c̣n cưu mang thêm một đứa cháu mồ côi, anh nó đi lính tận trên Pleiku, giao luôn cho Ông giữ. Chưa hết. Nhà c̣n có thêm một con heo con. Bà Long nói phải nuôi thêm con heo làm lợi, cho đứa cháu mồ côi thêm tiền ăn học. Chuyện nhà Ông Long nuôi heo nhiều người không tin, đ̣i đến coi. Làm ǵ giữa thành phố, ngay cạnh tư dinh Chỉ Huy Trưởng Cảnh Sát mà lai có người dám nuôi heo. Ai nói ǵ th́ nói, hiểu rơ hoàn cảnh gia-đ́nh, cùng cái lư do chân thật và tội nghiệp đối với Bà Long, tôi không phản đối. Mấy đứa con nhỏ của tôi cũng rất ưa thích con heo. Đi học về, tụi nhỏ chạy sang xem, cho heo ăn, trầm trồ khen heo sạch sẽ và mau lớn. Thấy các con ưa thích, tôi cũng vui. Bà Long lại càng vui hơn.



Ông Long dạy con rất nghiêm nhưng không hề ồn ào to tiếng. Ông ưa nói chuyện gương trung liệt người xưa và lấy chuyện sách đèn của các con làm trọng. Ông thường dặn con: dù hoàn cảnh nào cũng ráng kiếm cho được ba mớ chữ. Câu Ông thựng nhắc đi nhắc lại với các con là: Khi nào cái đầu cũng ở trên. Cái đầu phải có kiến-thức để điều khiển toàn thân làm những việc khá hơn là việc tay chân lao động.



Những lúc rảnh rỗi nhà tôi hay sang chơi, khen mấy cháu học giỏi và thường dấm dúi cho các em chút đỉnh tiền để khi th́ mua cái cặp sách, khi th́ mua bộ áo quần. Đặc biệt đứa cháu mồ côi là nhà tôi thương nhất. Ông Long có mấy con đă trưởng thành. Hai anh đi không quân, một thiết giáp, ba Cảnh Sát. Đứa đầu ḷng tên Phụng, Sĩ Quan Biệt Động Quân, tử trận. Thỉnh thoảng các cháu về phép, nhà tôi thường dặn ḍ phải cận thận giữ ḿnh, đôi khi c̣n có chút ít tiền cho các cháu cà phê. Những cử chỉ thương yêu nhẹ nhàng kín đáo như thế chỉ có các con và Bà Long biết, Ông Long th́ không. Qua tôi, nhà tôi đă hiểu tính Ông Long rất tự ái và không ưa nhờ vả ai, dù là từ những người thân.



Trong năm năm sống cạnh nhau, Ông Long chỉ sang nhà tôi có một lần, đi chung với Ông Vơ Hoàng, anh Ông Giám Đốc Vơ Lương. Lúc ấy tôi vừa cho thêm một người bạn khác, Ông Huỳnh Giáo cựu Trưởng Ty Công-An Quảng Tín làm căn nhà đằng sau , phía bên phải. Nhà Ông Long bên trái. Ông Vơ Hoàng là một nhà phong thủy cho biết hai căn nhà phía sau Tư dinh là một phối trí phong thủy tuyệt hảo, che chắn hết mọi bất trắc, rủi ro, không sợ đao kiếm cùng kẻ xấu chém lén sau lưng. Ông Chỉ Huy Trưởng sẽ yên vị tại chức lâu dài. Tôi không biết nhiều về phong thủy, cũng không hẳn tin. Tôi chỉ muốn làm một việc tử tế khi có cơ hội để giúp cho hai người bạn mà tôi rất thương yêu và mến phục.



Sống bên nhà tôi lâu như thế mà gia-đ́nh Ông Long không bao giờ xin ân huệ cho ḿnh cũng như cho bất cứ ai. Họ sống lặng lẽ, âm thầm gần như cam chịu. Bà Long thường nói đây là căn nhà vừa ư nhất từ trước đến nay và ao ước được ở đây măi măi.. Niềm ao ước b́nh thường giản dị ấy không được bao lâu th́ Đà-Nẵng thất thủ, cuối tháng ba 75. Tai trời ách nước đổ sập xuống, chúng tôi tan tác mỗi người một nơi.



Tôi thoát đi được trong gang tấc, theo một tàu Mỹ vào Cam Ranh. Tại đây dùng tàu đ̣ dân-sự vào Vũng Tàu. Khi vừa mới từ bờ ra lại biển khơi, tôi gặp Ông Long đi trên một ghe đánh cá từ Đà-Nẵng vào. Tôi đổi tàu cùng Ông xuôi Nam. Về đến Sá-G̣n chia tay mỗi người một ngă. Tôi t́m cách cùng gia đ́nh thoát thân lần nữa. Qua tới Guam được mấy ngày th́ được tin Long tự sát. Tôi bàng hoàng xúc động, thương Ông suốt một đời lận đận và kết thúc tức tưởi thế kia. Từ đó tôi bị thúc bách và tự cho như có bổn phận phải t́m thêm tin tức của Long:




Ở Mỹ, tôi theo dơi các báo lớn ngoại quốc có đăng trang b́a h́nh Long tự sát trước tượng đài Thủy Quân Lục Chiến khu tiền đ́nh Trụ Sở Quốc Hội, sắc phục và cấp bậc Sĩ Quan Cảnh Sát ngay ngắn đàng hoàng, nhưng không có báo nào nói xác Long ai đem đi đâu. Tôi cứ nghĩ thi thể vô thừa nhận đă bị vùi dập ở một xó xỉnh nào.



Nhưng không. Khoảng hơn hai tuần sau, Bà Long nhận đươc giấy báo vào nhà thương Grall nhận xác. Nguyên do là khi tuẫn tiết, trong túi áo Long có thẻ căn cước địa chỉ 37 Nguyễn Thị Giang, Đà-Nẵng. Nhà thương cứ theo địa chỉ đó mà báo tin. Tôi nhớ là cái căn cước bọc nhựa ấy tôi đổi lại cho Long khi vừa mới dọn vào ở chung, đặc biệt có chữ kư của tôi làm kỷ niệm, không phải chữ kư của Thiếu Tá Chỉ Huy Phó như những căn cước khác. Tự nhiên tôi có chút suy nghĩ sao mà cái việc nhỏ nhặt như việc đổi cái thẻ căn cước bọc nhựa năm xưa lại đưa đến một sự việc quá quan trọng như thế. Cái căn cước có chữ kư của tôi đó không phải v́ nhu-cầu mà chỉ v́ chút cảm t́nh, nhưng lại chính nhờ nó mà gia-đ́nh nhận đươc xác của Long. Đây có phải chỉ là một diễn tiến t́nh cờ hay là một tính toán cẩn thận của Long. Giả thuyết thứ hai hợp lư hơn.



Đà-nẵng mất mau quá, Long chưa kịp lănh lương tháng ba nên nhà không có tiền vào Sàigon. Tội nghiệp chỉ có cô Tâm, con thứ ba vào nhận xác. Tới SàiG̣n ngày 17 tháng 5 cô Tâm cùng với một người chị thứ hai tên Đào và người em gái tên Thuận đang làm việc ở Sai-G̣n tới nhà thương Grall. Tại dây nhân viên Bệnh Viện, như có được lệnh của Ban Giám Đốc, đă dành mọi dễ dàng, chỉ vẽ tận tâm chu đáo và tỏ ra có thiện cảm đặc biệt với người chết. Họ tắm rửa, thoa thuốc, uốn nắn và chăm sóc thi thể nhẹ nhàng tử tế đến độ làm các con cảm-động và ngạc nhiên. Ngày chôn cất có ban hậu sự Nhà Thương sắc phục và xe tang đàng hoàng, khoan thai đưa tiễn tới Nghĩa Trang. Tất cả đều hoàn toàn miễn phí. Thi hài được mai táng tại Nghĩa Trang Giáo Xứ Công Giáo Bà Quẹo với đầy đủ lễ nghi tôn giáo. Có Linh-Mục đến làm phép xác. Rơ ràng là cái chết công khai và lẩm liệt của một Anh Hùng vị Quốc vong thân, ngay lập tức đă có người trân trọng. Ít năm sau gia đ́nh cải táng. Lần này th́ khăn tang trắng một vùng, đầy đủ vợ và các con, các cháu, xác được hỏa thiêu. Tro kư thác tại Nhà Thờ Ḍng Chúa Cứu Thế Sài-G̣n, đường Kỳ Đồng.


* * *

Ngày mất nước 30 tháng 4 năm 75, khi biết mọi sự đă hỏng hết, nhiều Tướng Lănh, Sĩ Quan, Binh Lính, Cảnh Sát và cả nhân- viên Dân Chính đă tự sát tại nhiều nơi và bằng nhiều cách, cách nào cũng nói lên chí khí bất khuất không đầu hàng, không để cho thân rơi vào tay giặc. Nhưng cái chết của Trung Tá Nguyễn văn Long mới được cả thế giới biết đến mau nhất, gây xúc động mạnh nhất. Long đă chọn cách thế, giờ giấc cho cái chết có mục đích tại một địa điểm không thể có nơi nào thích hợp hơn. Trước Ṭa Nhà Quốc Hội, dưới chân Tượng Đài Chiến Sĩ là nơi biểu tương Trái Tim đang thoi thóp của Miền Nam. Ông đă nằm xuống đó để chấm dứt nhịp đập trái tim Ông. Ông dâng hiến máu tươi và mạch sống cho Tổ Quốc. Khỏi cần phải luận bàn dông dài, cả thế giới cùng công nhận Long đă b́nh tĩnh sửa soạn cho cái chết từng chi-tiết. Long mặc sắc phục, cấp bậc chỉnh tề, thẻ căn cước cài trong túi áo. Trước lúc bắn vào đầu, Long đứng nghiêm, chào kính Tượng Đài rồi khoan thai nằm xuống. Chỉ một phát súng dứt khoát và chính xác, Long anh dũng đền ơn nước.



Đă một thời sống gần và làm việc chung, tôi thương mến Long lúc sinh thời, kính phục Long khi đă chết và sẽ măi măi nhớ Long. Cái chết của Long là một cái chết bất tử.

KỶ NIỆM NGÀY NHẬP NGŨ | Sử Ca Thời Loạn - Người Trai Của Thế Hệ

Về Ca Khúc "T̀NH ANH LÍNH CHIẾN" (Lam Phương) | “LÍNH MÀ EM” (Anh Thy) | T́nh Sử Nhạc Khúc

"LÍP BA GA" Mà Dân Nam Kỳ Hay Nói Là Ǵ?

Ngày mai tôi về