Author Topic: "Thanh mai trúc mã" : nguồn gốc và ý nghĩa (Read 538 times)

tâm đăng · « **on:** August 08, 2024, 05:49:05 pm »

“Thanh mai trúc mã ” (青梅竹馬) là thành ngữ dùng để chỉ đôi bạn thân từ thời thơ ấu (thường nói về hai người khác giới).

Rất tiếc là một số tài liệu tiếng Việt đã giải thích chưa chính xác về từ vựng và nguồn gốc của thành ngữ này.
Có tài liệu giải thích rằng thanh mai (青梅) là mai xanh. Điều này khiến người đọc nghĩ “mai” là cây hoa mai ở VN, tương tự như mai vàng, mai tứ quý, mai chiếu thủy… (thuộc chi Ochna, rightia…). Chính xác thì “thanh mai” cần được hiểu là “mơ xanh” thuộc chi Prunus (chi Mận mơ).

Ở Trung Quốc, cây mơ (Prunus mume) có màu trắng, đỏ, hồng, tía và lục nhạt… Loại màu trắng gọi là “lục ngạc mai” (綠萼梅). Trong Hồng Lâu Mộng có câu “Bạch mai lãn phú phú hồng mai” (白梅懶賦賦紅梅): Hoa mơ trắng biếng vịnh (lại) vịnh hoa mơ đỏ. Còn có những loài màu xanh gọi là thanh mai (青梅), đặc biệt là các loài thuộc chi Vatica, ví dụ như Quảng Tây thanh mai (Vatica guangxiensis), Bản nạp thanh mai (Vatica xishuangbannaensis)…

Nhìn chung, từ 梅 (méi) phiên âm Hán Việt là “mai”, song cần hiểu là nói về cây mơ ở Trung Quốc và VN (phân bố nhiều nơi ở miền Bắc).
Trong Hán ngữ, xét về đại từ tham chiếu thì thanh mai dùng để chỉ bé gái (Thanh mai đại chỉ nữ hài/青梅代指女孩). Trúc mã (竹馬) là ngựa giả, ngựa đồ chơi làm bằng tre, trúc.
Bài Trường Can hành của Lý Bạch nói về đôi trai gái quen nhau từ thuở còn thơ, năm 14 tuổi cô gái lấy chàng trai này làm chồng. Năm 16 tuổi, người vợ trẻ nhớ chồng đang ở xa nên từ làng Trường Can nàng đi đến Trường Phong Sa đón chồng. Bài này có những câu hồi tưởng thời trẻ con, liên quan với thành ngữ Thanh mai trúc mã: “Lang kỵ trúc mã lai, Nhiễu sàng lộng thanh mai, Đồng cư Trường Can lí, Lưỡng tiểu vô hiềm sai” (Chàng cưỡi ngựa tre đến, Đi quanh sàn giếng hái mơ xanh, Cùng sống ở làng Trường Can, Hai đứa còn ngây thơ). Có người dịch chữ sàng (床) là “cái giường”. Điều này không chính xác, bởi vì sàng (床) là cái sàn bắc trên giếng để đỡ cái con quay kéo nước.

Vương Trung Hiếu
https://thanhnien.vn/lat-leo-chu-nghia-nguon-goc-thanh-ngu-thanh-mai-truc-ma-1851490222.htm

- Tôi chưa biết tại sao người Tàu dùng chữ "thanh mai" để chỉ bé gái. Tuy nhiên có trang mạng (Chineselearning.com) lại giải thích rằng chữ "thanh mai" dùng để nói chung về thiếu nhi, thuở thơ ấu:

"青梅" (qīng méi): refers to youth, young time. In Chinese culture, green plum is often used to describe the good years of young people. Theo trang này thì chữ "mai" là plum, mà tiếng Việt thì gọi plum là trái "mận", như vậy chữ "mai" dịch là mận chứ không phải trái mơ như tác giả bài trên đây. Tôi chưa biết người trong Nam gọi trái plum là gì? Chắc họ không gọi là mận vì nó trùng với trái mận mà người Bắc gọi là quả roi, người Trung kêu là đào. Có lẽ người Nam gọi plum là trái mơ. Nếu vậy thì tác giả bài trên dịch chữ mai ra mận là không sai.

- Chữ sàng (床) cũng có nghĩa là cái giường nhưng trong câu thơ trên của Lý Bạch, dịch là cái giường thì không ổn.

nhi · « **Reply #1 on:** August 08, 2024, 08:33:22 pm »

Anh Đăng, bên Mỹ người ta hay nói "high school sweetheart", nhi nghĩ ý nghĩa cũng giống "thanh mai trúc mã" của người Trung Hoa.

Nếu quen nhau khi còn đi học hoặc biết nhau từ nhỏ lớn lên thành đôi thành cặp thì thật là tuyệt vời.

tâm đăng · « **Reply #2 on:** August 10, 2024, 05:13:54 pm »

Quote from: nhi on August 08, 2024, 08:33:22 pm

Anh Đăng, bên Mỹ người ta hay nói "high school sweetheart", nhi nghĩ ý nghĩa cũng giống "thanh mai trúc mã" của người Trung Hoa. quehuongxua

Nếu quen nhau khi còn đi học hoặc biết nhau từ nhỏ lớn lên thành đôi thành cặp thì thật là tuyệt vời.

Anh nghĩ hai câu không giống hắn, "thanh mai trúc mã" chỉ lúc nhỏ, người Việt mình hay gọi là tuổi tắm mưa, nhảy lò cò.... còn high school sweetheart thì hơi lớn hơn.

Quê Hương Xưa

News:

Recent Topics

Author Topic: "Thanh mai trúc mã" : nguồn gốc và ý nghĩa (Read 538 times)

tâm đăng

"Thanh mai trúc mã" : nguồn gốc và ý nghĩa

nhi

Re: "Thanh mai trúc mã" : nguồn gốc và ý nghĩa

tâm đăng

Re: "Thanh mai trúc mã" : nguồn gốc và ý nghĩa